Pisząc o dziko żyjących koniach z różnych stron świata nie sposób nie wspomnieć o kucach rodem z Anglii: Exmoor i Dartmoor.
Dzisiaj przyjrzyjmy się tym pierwszym.
Exmoor to grupa wzgórz w hrabstwach Devon i Somerset w Kornwalii (południowo-zachodnia część kraju), pokrytych głównie
wrzosowiskami i torfowiskami. Od 1954 roku jest to park narodowy, jednak w przeszłości, przez wiele stuleci był to rejon
hodowli owiec i bydła, a także kuców. Kuce Exmoor była to rasa niegdyś bardzo liczna. Przetrwała do dziś, nadal żyje
w warunkach zbliżonych do naturalnych. Rasa ta jest uważana za najstarszą nie tylko w Wielkiej Brytanii, ale także i na
świecie. Pierwsze informacje o niej pochodzą z 1085 roku, jest uważana za rodzimą rasę brytyjską. Kuc Exmoor prawdopodobnie
pochodzi od dzikiego prehistorycznego konia (jak tarpan, czy koń Przewalskiego).
Konie przez stulecia były izolowane od reszty kraju, są więc rasą bardzo czystą, nie posiadającą domieszek obcych krwi.
Dzięki temu wszystkie są w dość jednolitym typie pokrojowym. Są niewielkie - zwykle 115-125 cm w kłębie (nie powinny
przekraczać 128 cm). Mają sylwetkę zwartą i krępą: szeroki grzbiet, niską klatkę piersiową, cofnięte łopatki, grubą szyję
i krótkie uszy. Charakterystyczna jest gęsta kępa włosów u nasady ogona. Duża głowa ma szerokie czoło, typowe są jasne
obwódki dookoła oczu oraz nakrapiana sierść wokół nich. Same oczy są posiadają górną powiekę typu kapturowego, co chroni
oczy przed wiatrem i opadami. Uszy są małe, nos - "mięsisty". Nogi są grubokościste, silne - dzięki ich mocnej budowie
chody konia są bardzo pewne.
Kuce Exmoor są bardzo wytrzymałe i odporne na choroby. Są doskonale przystosowane do złych warunków atmosferycznych - prócz
wspomnianej "żabiej" powieki ma też dwuwarstwową sierść: krótsza, spodnia zapewnia ciepło, a wierzchnia, dłuższa, o włosach
pokrytych łojem jest wodoodporna. Często zima widuje się je pokryte mocno śniegiem, który zdaje się nie robić na ich żadnego
wrażenia. Maść jest zwykle gniada, skarogniada, lub bułana, z plamkami na pysku i w pachwinach. Białe odmiany nie są
dopuszczalne. Charakterystyczne są też niepowtarzalne wzory włosów, w tym "snow-chute", w kórym włosy spływają po bokach tak,
by skutecznie odprowadzać wodę.
Koników było niegdyś mnóstwo. W naturze żyły przede wszystkim na bagnach, były też wykorzystywane przez miejscową ludność
przy wypasie owiec i w transporcie jucznym. Sir Richard Acland około 1819 roku stworzył z 30 kuców bardoz znane w Anglii
stado Anchor, które istnieje do dziś. Z czasem przestały mieć znaczenie gosopdarcze, więc ich liczebność zaczęła dość
szybko maleć. Poza tym choć lokalni farmerzy kupując te koniki dbali o czystośc rasy, jednak niektórzy zaczęli próbować
krzyżowania (jednak potomstwo z takich krzyżówek nie dawało sobie zwykle rady w surowych warunkach wrzosowisk Exmoor).
Aby nie dopuścić do zniknięcia lub "zanieczyszczenia" rasy, objęto ją programem hodowlanym. W 1921 roku powstało Exmoor
Pony Society, któego zadaniem było zachowanie czystej krwi koników. Niestety działania Towarzystwa zostały zniweczone
przez II Wojnę Swiatową. Wrzosowiska stąły się poligonem, nikt się końmi nie przejmował. W efekcie wojnę przeżyło tylko
około 50 zwierząt. Przez kolejne dziesięciolecia rasa nadal była nieliczna i istniała tylko dzięki miejscowym ludziom,
mającym swoje stadka. Dopiero po roku 1980 zainteresowano się kucami bardziej, a Exmoor Pony Society rozpoczęło intensywną
kampanię na rzecz odtworzenia populacji.
Dziś populacja kucy Exmoor liczy około 2.000 sztuk, przy czym jednak pod ścisłym nadzorem hodowlanym pozostaje tylko około
250 zwierząt. Część zwierząt nadal żyje w wolnych, półdzikich stadach, wszystkie jednakże mają swoich właścicieli. Każdego
października Towarzystwo przeprowadza inspekcję i rejestrację nowo narodzonych źrebiąt. Każde źrebię spełniające kryteria
rasy, jest znakowane charakterystycznym symbolem czteroramiennej gwiazdy na karku, koło łopatki (ta praktyka wypalania
u części hodowców budzi zresztą zrozumiały sprzeciw). Ogierki nie spełniające norm wzorca sa kastrowane. Kuce żyjące
w gospodarstwach są dziś konikami rekreacyjnymi dla dzieci oraz zwierzęta zaprzęgowe. Cenione są nie tylko za siłę (mogą
być dosiadane także przez dorosłych nawet na długie, całodniowe rajdy), ale i za sporą jak na konie inteligencję.
Zródła:
http://www.exmoorponycentre.org.uk/
http://www.exmoorponysociety.org.uk/