"Do tramwaju weszła kontrol"




czyli: czego może się czepiać powiatowy lekarz weterynarii podczas kontroli naszej stajni





Poniżej przedstawiam fragment instrukcji dla powiatowych lekarzy weterynarii kontrolujących gospodarstwa rolne (fragmenty dotyczące bezpośrednio stajni i koni). Polecam lekturę.


INSTRUKCJA GŁÓWNEGO LEKARZA WETERYNARII Nr GIWpr. 02010-1/2015 z dnia 11 lutego 2015 r.

w sprawie postępowania powiatowych lekarzy weterynarii przy przeprowadzaniu kontroli gospodarstw utrzymujących zwierzęta pod względem dobrostanu zwierząt oraz raportowania o przeprowadzonych kontrolach gospodarstw utrzymujących zwierzęta pod względem dobrostanu zwierząt z elementami zwalczania chorób zakaźnych.

(...)

13. Kontrole gospodarstw, w których utrzymywane są konie.

Kontrola, o której mowa w rozdziale IV ust. 1 pkt 1 obejmuje:

1) System utrzymania zwierząt – powiatowy lekarz weterynarii powinien skontrolować, czy konie utrzymywane są w systemie dopuszczonym przepisami prawnymi tj. w systemie otwartym lub w pomieszczeniach inwentarskich na ściółce:
 d) w boksie;
 e) na stanowisku na uwięzi;
 f) w systemie wolnostanowiskowym bez uwięzi.
Ponadto, czy ogiery i klacze powyżej roku życia utrzymywane są oddzielnie.
W przypadku, gdy zastosowano technologię chowu zwierząt, dotychczas nie stosowaną na terytorium RP, a więc wymagającą uzyskania zezwolenia marszałka województwa, powiatowy lekarz weterynarii sprawdza czy zezwolenie takie stwierdzające, że technologia spełnia wymogi określone ustawą, zostało wydane.

2) Wymagania weterynaryjne dla gospodarstw – powiatowy lekarz weterynarii powinien skontrolować, czy gospodarstwo spełnia następujące wymagania:
 a) czy w gospodarstwie, z którego zwierzęta lub środki spożywcze pochodzenia zwierzęcego są wprowadzane na rynek, znajduje się:
  - wydzielone miejsce do składowania środków dezynfekcyjnych, zabezpieczone przed dostępem osób niepowołanych,
  - wydzielone miejsce do składowania obornika,
  - miejsce zapewniające właściwe warunki do przetrzymywania produktów leczniczych weterynaryjnych, zabezpieczone przed dostępem osób niepowołanych,
  - odzież i obuwie przeznaczone tylko do obowiązkowego użycia w gospodarstwie,
  - maty dezynfekcyjne w liczbie zapewniającej zabezpieczenie wejść i wjazdów do gospodarstwa w przypadku wystąpienia zagrożenia epizootycznego,
  - środki dezynfekcyjne w ilości niezbędnej do przeprowadzenia doraźnej dezynfekcji;
 b) czy budynki, w których utrzymywane są zwierzęta, są zabezpieczone przed dostępem zwierząt innych niż utrzymywane w gospodarstwie;
 c) czy budynki, w których utrzymywane są zwierzęta, utrzymywane są w czystości;
 d) czy przy wejściach do budynków, w których utrzymywane są zwierzęta, znajdują się tablice z napisem "Osobom nieupoważnionym wstęp wzbroniony";
 e) czy w gospodarstwie nie są przetrzymywane produkty lecznicze weterynaryjne zawierające:
  - substancje o działaniu beta-agonistycznym, które mogą być stosowane w celu przyspieszenia porodu,
  - oestradiol 17ß i jego pochodne estropodobne;
 f) czy w gospodarstwie przestrzegany jest zakaz podawania zwierzętom gospodarskim:
  - substancji o działaniu tyreostatycznym,
  - stilbenów, pochodnych stilbenów, ich soli i estrów,
  - substancji o działaniu beta–agonistycznym,
  - oestradiolu 17ß i jego pochodnych estropodobnych,
  - substancji o działaniu estrogennym innych niż oestradiol 17ß i jego pochodne estropodobne oraz o działaniu androgennym lub gestagennym, z wyjątkiem podawania testosteronu i progesteronu oraz ich pochodnych, łatwo uwalniających w miejscu ich podawania związki macierzyste w wyniku procesu hydrolizy. Produkty lecznicze weterynaryjne zawierające powyższe substancje mogą być stosowane jedynie w celach leczniczych oraz muszą spełniać wymagania dla dopuszczenia ich do obrotu określone w przepisach prawa farmaceutycznego, a także mogą być podawane wyłącznie przez lekarza weterynarii w postaci zastrzyku lub w postaci spirali dopochwowych - w przypadku leczenia dysfunkcji hormonów płciowych. Ponadto, dopuszczone jest podawanie produktów leczniczych weterynaryjnych z zawartością trenbolonu alilu, podawanego doustnie, lub substancji o działaniu beta-agonistycznym zidentyfikowanym koniowatym, jeżeli są one stosowane zgodnie ze wskazaniami producenta.

3) Sposób sprawowania opieki i kontroli przez właściciela – powiatowy lekarz weterynarii powinien upewnić się, że osoba utrzymująca zwierzęta dogląda ich co najmniej raz dziennie oraz, że doglądając zwierzęta zwraca uwagę na stan zdrowia zwierząt (problemy z oddychaniem, kulawizny, biegunki, osowiałość, brak zainteresowania pokarmem, niechęć do ruchu). Należy zwrócić uwagę, czy pomieszczenia inwentarskie są wyposażone w stałe lub przenośne oświetlenie umożliwiające przeprowadzenie kontroli o każdej porze, niezależnie od światła naturalnego.

4) Sposób postępowania ze zwierzętami przez osoby obsługujące zwierzęta podczas przemieszczania na terenie gospodarstwa – powiatowy lekarz weterynarii powinien upewnić się, że do popędzania zwierząt nie stosuje się przedmiotów lub narzędzi, które mogą spowodować okaleczenie zwierzęcia, a zaleca się także sprawdzenie:
 a) czy ich stosowanie ograniczono do niezbędnego minimum i tylko do sytuacji, gdy przed zwierzętami jest wolna droga, którą mogą się poruszać;
 b) czy do przepędzania zwierząt są używane wyłącznie grzechotki, klepaki, płachty z tworzyw sztucznych, sklejki, twardej gumy – nie wolno stosować drągów, prętów ani zakończonych ostro przedmiotów;
 c) czy zwierzęta, które nie mogą poruszać się o własnych siłach nie są ciągnięte za głowę, kończyny, ogon, czy sierść, wykręcany jest im ogon oraz czy stosowane są środki nacisku na gałki oczne, ciągnięcie za uszy oraz inne metody powodujące ból u zwierzęcia;
 d) czy wykorzystuje się przy przemieszczaniu zwierząt wzorce zachowań prezentowanych przez większość zwierząt gospodarskich:
  - podążanie za przywódcą stada,
  - reakcja ucieczki przy przekroczeniu „strefy ucieczki” (strefa ucieczkinajmniejsza odległość na jaką zwierzę pozwala się zbliżyć człowiekowi lub naturalnemu wrogowi) – unikanie gwałtownego wkraczania w strefę ucieczki, gdyż może to spowodować panikę zwierzęcia,
  - przemieszczanie zwierząt przy wykorzystaniu „punktu równowagi” znajdujący się na wysokości łopatki zwierzęcia - aby spowodować ruch zwierzęcia do przodu należy przesunąć się w kierunku zadu zwierzęcia wchodząc w zakres strefy ucieczki, jeśli zaś chcemy, aby zwierze się cofnęło, należy przesunąć się w kierunku głowy zwierzęcia wchodząc w zakres strefy ucieczki; w celu zatrzymania zwierzęcia należy wyjść poza strefę ucieczki;

5) Wymagania dotyczące pomieszczeń i sprzętu używanego do obsługi zwierząt – powiatowy lekarz weterynarii powinien sprawdzić czy pomieszczenia dla zwierząt oraz sprzęt jest wykonany z materiałów nieszkodliwych dla zdrowia zwierząt oraz jest łatwy do czyszczenia i dezynfekcji. Podczas kontroli należy także ocenić:
 a) czystość pomieszczeń oraz sprzętu, tj. czy odchody zwierząt oraz niezjedzone resztki pasz są usuwane z pomieszczeń inwentarskich tak często, aby uniknąć wydzielania się nieprzyjemnych woni, zanieczyszczenia paszy lub wody, oraz czy zabezpiecza się je przed muchami i gryzoniami;
 b) czy podłoga jest twarda, równa i stabilna, a jej powierzchnia gładka, nieśliska oraz nie ma w niej dziur i ubytków, które mogłyby być niebezpieczne dla zwierząt;
 c) czy w pomieszczeniu nie ma ostrych krawędzi ani innych wystających elementów, które mogłyby powodować urazy u zwierząt;
 d) czy pomieszczenia wyposażone w mechaniczny lub automatyczny system wentylacji są połączone z systemem alarmowym sygnalizującym awarię systemu wentylacyjnego oraz system wentylacji awaryjnej;
 e) czy właściciel sprawdza co najmniej raz dziennie wyposażenie i sprzęt używane w pomieszczeniach inwentarskich oraz czy wykryte usterki są niezwłocznie usuwane;
 f) czy warunki utrzymania zwierząt w przypadku systemu otwartego uwzględniają fakt, iż zwierzętom gospodarskim utrzymywanym w takim systemie musi być zapewniona ochrona przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi i zwierzętami drapieżnymi.

6) Minimalne normy powierzchni – powiatowy lekarz weterynarii powinien skontrolować, czy zwierzętom zapewniono właściwe warunki utrzymywania, uwzględniając minimalne normy powierzchni, tj.:  a) w systemie utrzymywania koni, w pomieszczeniach inwentarskich w boksie, powierzchnia boksu powinna wynosić w przypadku:
  - koni dorosłych, których wysokość w kłębie wynosi do 1,47 m – co najmniej 6 m2,
  - koni dorosłych, których wysokość w kłębie wynosi powyżej 1,47 m – co najmniej 9 m2,
  - klaczy ze źrebięciem – co najmniej 12 m2;
 b) w systemie utrzymywania koni w pomieszczeniach inwentarskich na stanowisku na uwięzi, rozmiary stanowiska powinny wynosić w przypadku:
  - koni dorosłych, których wysokość w kłębie wynosi do 1,47m – szerokość co najmniej 1,6 m, długość co najmniej 2,1 m,
  - koni dorosłych, których wysokość w kłębie wynosi ponad 1,47 m – szerokość co najmniej 1,8 m, długość co najmniej 3,1 m;
 c) w systemie utrzymywania koni w pomieszczeniach inwentarskich wolnostanowiskowo bez uwięzi, powierzchnia przypadająca na jednego konia powinna wynosić, w przypadku:
  - koni dorosłych lub młodzieży po odsadzeniu od matki, w przeliczeniu na jednego konia, co najmniej 10 m2,
  - klaczy ze źrebięciem, co najmniej 12 m2.
W przypadku utrzymywania koni w systemie otwartym, powierzchnia w przeliczeniu na jednego dorosłego konia, powinna wynosić co najmniej 0,1 ha, powierzchnia ta powinna zostać zabezpieczona trwałym ogrodzeniem. W wiatach lub podobnych formach zabezpieczeń należy zapewnić zwłaszcza zimą niezamarzającą paszę i wodę (poidła niezamarzające) oraz suche legowiska z dużą ilością ściółki.
W celu przeprowadzenia kontroli minimalnych norm powierzchni zapewnionych zwierzętom utrzymywanym w systemie stanowiskowym lub z wydzielonymi legowiskami, powiatowy lekarz weterynarii może posiłkować się przedstawionymi planami pomieszczeń inwentarskich, jednak powinien dokonać także pomiaru kilku losowo wybranych stanowisk lub legowisk, co najmniej 2-4 %.
W przypadku kontroli minimalnych norm powierzchni, które powinny zostać zapewnione zwierzętom utrzymywanym w systemie bez wydzielonego legowiska, w szczególności w systemie otwartym, oceny powierzchni można dokonać na podstawie przedstawionych planów bez konieczności dokonywania pomiarów.

7) Pozostałe warunki utrzymania – powiatowy lekarz weterynarii powinien sprawdzić w szczególności:
 a) czy zapewniono zwierzętom swobodę ruchu; w przypadku stosowania uwięzi, czy nie powoduje ona uszkodzeń ciała ani innego rodzaju cierpienia, czy nie ogranicza niezbędnego ruchu a w szczególności możliwości kładzenia się, wstawania oraz leżenia;
 b) czy zwierzęta nie utrzymywane grupowo mają zapewniony kontakt wzrokowy z innymi zwierzętami;
 c) czy zwierzęta utrzymywane w pomieszczeniach inwentarskich mają zapewniony dostęp do światła naturalnego bądź światła sztucznego, zgodnie z zasadami dobrej praktyki hodowlanej, zaleca się, aby stosunek powierzchni okien do podłogi w stajni był jak 1:15 - 1:12 (1 m2 powierzchni okna do 12 – 15 m2 powierzchni podłogi);
 d) czy temperatura oraz względna wilgotność powietrza są utrzymane na poziomie nieszkodliwym dla zwierząt; zaleca się aby temperatura w stajni mieściła się w przedziale od 5 do 28OC, zaś wilgotność względna nie przekraczała 80%; dodatkowo prędkość przepływu powietrza nie powinna przekraczać 0,3 m/s;
 e) czy stężenia gazów są utrzymane na poziomie nieszkodliwym dla zwierząt; zaleca się, aby nie przekraczały:
  - stężenie dwutlenku węgla (CO2) 3000 ppm,
  - stężenie siarkowodoru (H2S) 5 ppm,
  - koncentracja amoniaku (NH3) 20 ppm.

8) Sposób podawania paszy i wody – powiatowy lekarz weterynarii powinien sprawdzić:
 a) czy konie są pojone co najmniej trzy razy dziennie oraz czy są karmione co najmniej dwa razy dziennie paszą dostosowaną do ich gatunku, wieku, masy ciała i stanu fizjologicznego; zgodnie z zasadami dobrej praktyki hodowlanej, konie poi się wodą o temperaturze co najmniej 11OC; podczas wykonywania ciężkiej pracy i przy upalnej pogodzie konie poi się nawet co 1-2 godziny;
 b) czy sprzęt przeznaczony do karmienia i pojenia zwierząt został wykonany i umieszczony w sposób minimalizujący możliwość zanieczyszczenia paszy i wody, a także czy sposób jego umieszczenia pozwala na bezkonfliktowy dostęp zwierząt do paszy i wody.

9) Stan zwierząt – powiatowy lekarz weterynarii powinien sprawdzić:
 a) czy zwierzęta wykazują ogólnie dobry stan zdrowia, biorąc pod uwagę:
  - stan odżywienia zwierząt,
  - stan kopyt,
  - występowanie kulawizn i ich stopień,
  - stan powłok skórnych- występowanie otarć, skaleczeń i chorób skóry,
  - występowanie innych objawów chorobowych;
 b) czy w przypadku, gdy w gospodarstwie znajdują się chore lub ranne zwierzęta, zostały one odizolowane od reszty stada oraz, czy zapewniono im opiekę lekarsko- weterynaryjną i w zależności od stanu zdrowia odpowiednie warunki np. ściółkę lub wyższa temperaturę;
 c) czy w gospodarstwie znajdują się pomieszczenia lub wydzielone miejsca, które mogą służyć do odizolowania chorego zwierzęcia oraz, czy ich liczba lub powierzchnia są adekwatne do liczebności stada.

10) Dokumentacja – powiatowy lekarz weterynarii powinien sprawdzić czy właściciel zwierząt posiada dokumentację weterynaryjną dotyczącą leczenia zwierząt i przeprowadzanych zabiegów weterynaryjnych, prowadzoną zgodnie z przepisami ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt oraz rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 września 2011 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia dokumentacji lekarskoweterynaryjnej i ewidencji leczenia zwierząt oraz wzorów tej dokumentacji i ewidencji, dotyczący okresu co najmniej 3 lat, a jeżeli tkanki i produkty pochodzące od zwierząt są przeznaczone do spożycia przez ludzi – przez okres 5 lat od dnia jej sporządzenia. Ponadto, kontroli podlegają także rejestry padnięć, do których powinny być wpisane padnięcia zwierząt, w dniu w którym one nastąpiły. Art. 12 ust. 6a ustawy o ochronie zwierząt, mówi o konieczności prowadzenia i przechowywania przez okres 3 lat dokumentacji dotyczącej padłych zwierząt, nie ustalając jej formy. Korzystnym z punktu widzenia przeprowadzanych kontroli byłoby zaproponowanie właścicielom gospodarstw, aby padnięcia zwierząt były odnotowywane w rejestrze, którego formę właściciel mógłby wybrać dowolnie, ale tak, aby kontrolujący mógł prześledzić dzień po dniu historię padnięć zwierząt w gospodarstwie.



A teraz dwa słowa o tym, jak powinniśmy się zachować w trakcie takiej kontroli: zasady jej przeprowadzania określa Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej. Trzeba wiedzieć, że osoby dokonujące inspekcji są szczególnie narażone na czyny naruszające ich dobra osobiste, więc są objęte taką samą ochroną prawną, jak ta, która przysługuje policjantom, sędziom, posłom itp.). Jeśli więc nie podobają nam się poczynania kontrolera, to nie wolno nam, kolokwialnie mówiąc, złapać go "za fraki" i siłą usunąć ze swojego terenu. Tego typu incydenty, będą skutkować przykrymi konsekwencjami prawnymi. Natomiast zawsze można grzecznie go poprosić o przerwanie kontroli i opuszczenie posesji. Trzeba jednak pamiętać, że utrudnianie lub uniemożliwienie działalności inspekcji to wykroczenie z art. 37 ustawy o inspekcji weterynaryjnej (możliwe konsekwencje: areszt, ograniczenie wolności, grzywna). Za utrudnienie przeprowadzenia kontroli można uznać np. odmowę wydania dokumentów, czy też utrudnienie dostępu do kontrolowanych pomieszczeń.

Kontrola może być niespodziewana, nie musi być wcześniej umawiana. Ponieważ jednak powinien być obecny właściciel gospodarstwa lub osoba przez niego upoważniona, zwykle kontrolujący dzwoni i umawia się na wizytę z niewielkim wyprzedzeniem (zazwyczaj na ten sam dzień). W kontroli może brać udział nie tylko lekarz weterynarii, ale również inne osoby zatrudnione w Inspekcji Weterynaryjnej, również te nie będące weterynarzami, a np. tylko zatrudnione do wykonywania czynności pomocniczych). Przed przystąpieniem do kontroli kontrolujący musi okazać legitymację służbową i upoważnienie do kontroli. Na upoważnieniu muszą znajdować się dane identyfikujące kontrolera, okres ważności upoważnienia oraz nazwa podmiotu wystawiającego dokument. Warto te dokumenty poczytać, by w razie ewentualnych zastrzeżeń co do sposobu prowadzenia kontroli wiedzieć, na kogo wnieść zażalenie. Przed podjęciem pierwszej czynności kontrolnej kontroler ma obowiązek poinformować o prawach i obowiązkach osoby kontrolowanej. Gdy już rozpocznie sprawdzanie, może ustalać stan faktyczny poprzez wgląd w dokumenty (paszporty, umowy, rejestry itd.), oględziny miejsc oraz zwierząt, przyjęcie zeznań świadków, opinie biegłych i oczywiście przez pozyskanie wyjaśnień i oświadczeń osób mogących mieć wiedzę o istotnych faktach. Może żądać informacji na piśmie, udostępnienia danych elektronicznych, pobierać próbki do badań. Przy tych wszystkich czynnościach należy mu zapewnić niezbędną pomoc przy wykonywaniu obowiązków. Jeśli kontrola odbywa się w asyście Policji, to policjant również może wydawać polecenia osobie kontrolowanej, zaś w wypadku niezastosowania się do nich ma prawo do użycia środków przymusu.

Po przeprowadzeniu czynności kontroler sporządza dość obszerny protokół (w 2 egzemplarzach), który jest podpisywany przez kontrolującego i kontrolowanego. Taki protokół zawiera m.in. przyczynę kontroli, opis zastanego stanu, wyniki kontroli, opis ewentualnych nieprawidłowości. Jeden protokołu egzemplarz zawsze pozostaje w gospodarstwie. W przypadku, gdy osoba kontrolowana nie zgadza się z jego treścią, może zgłosić zastrzeżenia na piśmie właściwemu organowi w terminie 7 dni od dnia otrzymania protokołu. Osoba kontrolowana może również odmówić podpisania protokołu, skłądając jednocześnie wyjaśnienie dotyczące powodu odmowy (znów: 7 dni). Treść protokołu kontroli jest podstawą do podjęcia ewentualnych dalszych czynności: sporządzenia wniosków, wydania zaleceń pokontrolnych, wszczęcia postępowania administracyjnym, zawiadomienia do organów ścigania w razie rażących naruszeń prawa.

A w praktyce ? Nie ma co demonizować sprawy - oczywiście o ile nie mamy sobie nic do zarzucenia w kwestii opieki nad naszymi zwierzętami. Kontroler rozejrzy się po stajni, popatrzy na konie, na wybieg, sprawdzi, czy zwierzęta mają siano i wodę, czy nie mają ran lub objawów choroby. Sprawdzi ogólny stan techniczny stajni, zapyta o rozmiary boksów i zerknie na czystość w boksach. Rzuci pobieżnie okiem na paszporty i zada parę pytań, na które należy przykładowo odpowiadać tak:

Pytanie:  Czy w stajni są przechowywane jakieś leki ?
Odpowiedź:  Nie, wszystkie leki są przechowywane w domu. (opcjonalnie: "W stajni mamy tylko podstawowe środki opatrunkowe"; nie chwalimy się naszą bogato wyposażoną apteczką !)

Pytanie:  Jakie środki dezynfekcyjne są używane w gospodarstwie ?
Odpowiedź:  Do mycia szare mydło, do dezynfekcji Virkon i mleko wapienne. (uwaga: nazwę Virkon naprawdę warto zapamiętać)

Pytanie:  Czy w stajni są przechowywane jakieś środki dezynfekujące ?
Odpowiedź:  Nie, wszystkie środki tego typu są przechowywane w domu. (tak mówimy nawet jeśli myślimy: kurde, jakie niby środki ?!)

Pytanie:  Czy w razie potrzeby może pan/pani zapewnić maty dezynfekcyjne na wjeździe do gospodarstwa/wejściu do stajni ?
Odpowiedź:  Oczywiście, choćby zaraz ! (w razie czego: wykopię płytki dołek przed wejściem, wyłożę folią i wleję preparat)

Pytanie:  Czy obecnie koniom podawane są jakieś leki ?
Odpowiedź:  Nie (oczywiście o ile stan koni nie będzie dowodem na to, że ewidentnie powinny byc podawane)

Pytanie:  Czy przechowywana jest przez conajmniej 3 lata dokumentacja z leczenia zwierząt ?
Odpowiedź:  Tak (niczym Franz Maurer na pytanie o gotowość stania na straży Rzeczpospolitej: "Do samego końca. Mojego lub jej.")

Pytanie:  Czy (prócz paszportów) przechowywana jest przez conajmniej 5 lat dokumentacja związana z przypadkami padnięcia zwierząt ?
Odpowiedź:  Tak (jak wyżej; alternatywnie możemy odpowiedzieć, że nie było przypadków padnięcia w ostatnich 5 latach, o ile to prawda)

I odpowiadamy przekonująco. Jak na "Kawalerii Powietrznej" "Macie być pewni tego, co mówicie - w ten sposób nawet braki, jakie tam macie, nie będa brakami, bo pewnie tak musi być."

Na koniec pozwolę sobie zaprezentować protokoły z kontroli Stajni Trot. Jak macie chęć, rzućcie okiem, a będziecie wiedzieć, o co dokładnie mogą was zapytać.

Zródła:

https://www.wetgiw.gov.pl/nadzor-weterynaryjny/ochrona-zwierzat-gospodarskich
https://www.farmer.pl/produkcja-zwierzeca/kontrola-weterynaryjna-jakie-prawa-ma-rolnik-a-jakie-inspektor,89176.html