Niedawno byliśmy na pewnej "sponsorowanej imprezie masowej", której główną atrakcją miał być koncert BAJM-u, poprzedzony czymś w rodzaju pogadanki na tematy przeciwpożarowe. Podczas niej na scenie "produkował się" przez kilkanaście minut sympatyczny pan, opowiadający o tym, jak zachować się, gdy zauważymy pożar. Wszyscy zgromadzeni w wielkiej hali czekali na występ zespołu, więc słowa wspomnianego pana nie spotykały się (łagodnie mówiąc) z zainteresowaniem - również naszym. Tymczasem okazało się, że problem zagrożenia pożarowego może pojawić się w każdej chwili, nieoczekiwanie, wszędzie. Także... w naszej stajni.
Nasza stajnia to typowy obiekt przydomowy: niezbyt wielki budynek na kilka koni z poddaszem, bedącym składowiskiem siana i slomy. Jedyną istniejącą instalacją jest instalacja elektryczna. Byliśmy świadomi, ze zaniedbane lub źle wykonane instalacje elektryczne mogą byc przyczyną pożaru, wiec w naszej stajni została ona poprowadzona porządnie, w plastikowych "korytkach", chroniących ją przed uszkodzeniem (np. przez myszy) oraz zabezpieczających przed wydostaniem się iskry w razie spięcia. Okazało się jednak, że to może być za mało...
To zdarzenie skloniło mnie też do poszperania w sieci i poszukania przepisów regulujących sprawy przeciwpożarowe w budynkach inwentarskich. Podstawowym dokumentem jest Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadac budynki i ich usytuowanie (z dnia 12 kwietnia 2002 r., Dz.U. Nr 75, poz. 690). Ten dokument (§ 282) jednak zwalnia od wysokich wymagań przeciwpożarowych budynki (m.in. stajnie) o kubaturze (objetości) do 1500 m3. Nasza stajnia ma kubaturę ok. 300 m3, więc nawet mogłaby być 5-krotnie większa, a nie podlegałaby żadnym bardziej restrykcyjnym wymogom. Natomiast gdybyśmy mieli w niej paszarnię, kotłownię i inne pomieszczenia wyposażone w paleniska lub trzony kuchenne, to powinny mieć one podłogi, ściany i stropy wykonane z materiałów niepalnych.
§ 284 Rozporządzenia mówi tez, ze:
1) odleglośc od najdalszego stanowiska dla zwierząt do wyjścia ewakuacyjnego nie powinna przekraczać przy ściółkowym utrzymaniu zwierząt - 50 m, a przy bezściółkowym - 75 m,
2) w bezściółkowym chowie bydła, trzody chlewnej i owiec, jeżeli liczba bydła i trzody chlewnej nie przekracza 15 sztuk, a owiec - 200 sztuk, należy stosować conajmniej jedno wyjście ewakuacyjne [sądzę, ze dotyczy to też koni],
3) w budynku przeznaczonym dla większej liczby zwierząt niż w pkt 2 należy stosowac co najmniej dwa wyjścia, a z pomieszczeń podzielonych na sekcje - conajmniej jedno wyjście ewakuacyjne z każdej sekcji,
4) wrota i drzwi w budynku inwentarskim powinny otwierać się na zewnątrz pomieszczenia.
Najważniejszy z tego wydaje się punkt 2 - każda przydomowa stajnia powinna mieć wyjście ewakuacyjne. Budowanie stajni z jednym tylko wyjściem dla zwierząt może okazać się zgubne w skutkach. Jeśli bowiem pożar wybuchnie między boksami a wyjściem, nie bedzie się dało zwierząt wyprowadzić na zewnątrz !
Drugim dokumentem jest Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnetrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 121, poz. 1138). Zgodnie z nim uległy zmianie zasady rozmieszczenia gaśnic w budynkach. Kazdy obiekt powinien być wyposażone w gaśnice przenośne lub przewoźne, spełniające wymagania Polskich Norm, dotyczących gaśnic, a rodzaj gaśnic powinien być dostosowany do gaszenia tych grup pożarów, które mogą wystąpic w obiekcie. Zwykle w "zwyklych", przydomowych stajniach nie ma hydrantów, więc w myśl przepisu na każde 100 m2 powierzchni powinna przypadać jedna tzw. jednostka masy środka gaśniczego. Ta jednostka to 2 kg lub 3 dm3 preparatu zawartego w gaśnicy. Jeżeli na przykład powierzchnia stajni to 300 m2, to powina w niej być 6-kilogramowa gaśnica lub 3 gaśnice 2-kilogramowe. Gaśnice te powinny byc rozmieszczane w miejscach łatwo dostępnych i widocznych, w szczególności przy wejściach do budynków lub na korytarzach. Nie mogą przy tym stać w miejscach, gdzie byłyby narażone na uszkodzenia mechaniczne oraz działanie źródeł ciepła (piece, grzejniki).
Przy rozmieszczaniu gaśnic wymagane jest spełnienie nastepujących warunków:
1) odległośc z każdego miejsca w obiekcie, w którym może przebywac człowiek do najbliższej gaśnicy, nie powinna być większa niż 30 m,
2) do gaśnic powinien być zapewniony dostęp o szerokości co najmniej 1 m.
Tu uwaga: jeżeli np. na poddaszu stajni są tony siana lub słomy, to nie ma się co łudzić, że w razie pożaru cokolwiek takimi gaśnicami ugasimy. Gaśnica może skutecznie zgasić pożar tylko w jego początkowej fazie oraz ewentualnie pomóc w stworzeniu przejścia do wyprowadzenia zwierząt.
W razie zauważenia pożaru należy kolejno:
1. ostrzec osoby znajdujące się w pobliżu
2. powiadomić Straż Pożarną - tel. 998 lub ogólny numer alarmowy 112; w zgłoszeniu trzeba podać dokładny adres oraz poinformować co się pali i czy jest zagrożenie dla ludzi, trzeba też być przygotowanym na pytanie operatora o numer, z którego się dzwoni. Uwaga: po podaniu wszystkich informacji trzeba zaczekać na potwierdzenie przyjęcia zgłoszenia !
3. Przystąpić do gaszenia przy pomocy dostępnych środków.
Jeśli to możliwe - trzeba też wykonać parę rzeczy dodatkowych. Oczywiście trzeba zadbać o ewakuację ludzi i zwierząt oraz mienia. Warto wylączyć dopływ prądu elektrycznego do pomieszczeń objętych pożarem (nie wolno gasić wodą instalacji i urządzeń elektrycznych pod napięciem !) i usunąć z zasięgu ognia wszystkie materiały palne. Nie wolno otwierać bez potrzeby drzwi i okien do pomieszczeń, w których jest pożar, ponieważ dopływ powietrza sprzyja rozprzestrzenianiu się ognia.
Wszystkie opisane tu czynności trzeba wykonać spokojnie i bez paniki.
Jeszcze kilka słów o posługiwaniu się sprzętem gaśniczym: w stajni zazwyczaj mamy do czynienia (oby tylko w teorii !) z pożarami klasy A, czyli takimi, gdzie palą się ciała stałe (drewno, słoma) i tworzą się zarzące się węgle. Jeśli w stajni przechowywane były łatwopalne ciecze, które uległy zapaleniu, mówimy o pożarze klasy B. W stajni powinny być zatem gaśnice przeznaczone do gaszenia takich pożarów - poznamy to po literach "A" i "B" na obudowie. Większośc współcześnie używanych gaśnic pozwala także na gaszenie instalacji elektrycznej pod napięciem do 1000 V. Jak już wiemy, gaśnice powinny znajdować się w miejscach łatwo dostępnych, najlepiej przy wyjściach i powinny być okresowo sprawdzane przez specjalistę. Uwaga: nie wolno samodzielnie sprawdzać, czy gaśnica jest sprawna poprzez próbę jej uruchomienia nawet na ułamek sekundy ! Takie uruchomienie narusza konstrukcję gaśnicy, która po kilku dniach straci ciśnienie i będzie całkowicie nie do użytku ! Gaśnicą pożar gasimy zaczynając od jego obrzeży, po czym kierujemy strumień do środka ognia. Jeśli pali się coś pionowego (np. słup drewniany), gasimy od góry do dołu. Gaśnicę zawsze trzymamy pionowo, nie wolno jej odwracać ani pochylać.
Do gaszenia używa się też kocy gaśniczych - szczególnie nadają się do gaszenia ludzi. Kocem należy szczelnie przykryć palący się obiekt. Tu uwaga: jeżeli pali się na kimś ubranie, a nie mamy pod ręką koca ani gaśnicy, trzeba ofiarę (zazwyczaj biegającą lub wykonującą gwałtowne ruchy) gasić przewracając ją na ziemię i tarzając po niej.
Na zakończenie życzę, aby nikt nie musiał nigdy korzystac w praktyce z podanych tu informacji.
Wydawałoby się, że "przeciwpożarowo" nic nie jest nas w stanie zaskoczyć... A jednak ! W związku z tym, że przy długotrwałych, ulewnych deszczach nam zdarzały się krótkie, acz upierdliwe przebicia na instalacjach "wokółstajennych" (np. oświetleniowych), skutkujące wywalaniem się głównego bezpiecznika różnicowo-prądowego w domu i brakiem prądu wszędzie, postanowiłem kilka lat temu "zawiesić" obwody stajenne na osobnej "róznicówce". Nabyłem takową w Castoramie wraz z małą, elegancką skrzyneczką montażową. Dziwiło mnie tylko, że oferowane tam dwa bezpieczniki o tych samych parametrach kosztowały znacząco róznie: jeden bodajże sto, a drugi sto sześćdziesiąt złotych. Zapytałem o to pana z obsługi i otrzymałem ciekawą odpowiedź: "bo ten tańszy jest podukcji rumuńskiej, a ten droższy - polskiej". No ale po co przepłacać, szczególnie że chodziło o obwód stajenny, gdzie w razie totalnej awarii bezpiecznika brak prądu do czasu jego wymiany, przez dzień albo dwa, nie będzie jakoś szczeólnie dotkliwy ? Kupiłem zatem tańszy, rumuński i zamontowałem zgodnie z zasadami sztuki w stajni. Ówże sobie przez kilka lat kolejnych działał dziarsko, a ja rozwiązanie chwaliłem także dlatego, że w razie potrzeby okołokonikowych prac elektrycznych mogłem bez chodzenia do domu wyłączyć obwody stajenne. I tak było do niedawna, gdy kilka dni temu chciałem puścić naszą "stajenną" pompę w studni głębinowej. Wszedłszy do stajni poczułem bardzo, ale to bardzo delikatny swąd, który jednak spuściłem na karb poczynań sąsiada, mającego czasem w zwyczaju palić dziwne rzeczy w piecu (wiatr wiał od strony jego domu). Pompę właczyłem, woda lała się do zbiornika, a ja wyszedłem ze stajni do swoich prac. Po kilkunastu minutach wróciłem po jakieś narzędzie i zobaczyłem wnętrze zasnute siwym dymem. Wszedłszy głebiej zobaczyłem też płonący bezpiecznik i kable wokół niego oraz stopnione stojące niedaleko pojemniki z witaminami, plastikową butlę z olejem słonecznikowym tudzież parę innych drobiazgów. Cud w tym wszystkim polegał na tym, że w pobliżu wisiał też kalendarz, który się nie wiadomo czemu nie zajął ogniem, a nad skrzyneczką z bezpiecznikiem zwykle przechowywane był derki, tym razem ich jednak nie było, więc też się nie zapaliły. Gdyby nie to, ogień mógłby się rozprzestrzenić błyskawicznie.
Cóż, żaden ze mnie Strażak Sam, ale czasu do stracenia nie było. Bezpiecznik płonął, kable też, prądu się zatem wyłączyć nie dało. Bieg do wyłącznika głównego w domu mógłby się skończyć tym, że nie byłoby po co do stajni wracać. Mając w głowie świadomość tego wszystkiego po kilku chwilach zgasiłem ogień "środkami podręcznymi" i nie napiszę, w jaki sposób, bo niestety odbyło się to w całkowitej sprzeczności z wszelkimi zasadami bezpieczeństwa i zdrowego rozsądku - tyle tylko, że skutecznie. Na swoje usprawiedliwenie mogę jedynie powiedzieć, że innego wyjścia po prostu w tej sytuacji nie było. Odetchnąwszy z ulgą przystąpiłem do porządkowania pobojowiska; izolacje kablowe oraz wszelkie inne przedmioty z tworzyw sztucznych mają jednak to do siebie, że ugaszone po wierzchu "gotują się" pod spodem dalej i ogień może pojawić się ponownie po kilku minutach. Tak też się stało i teraz, jednak w międzyczasie prąd został już odcięty i można było "ognisty" kawał instalacji po prostu odrąbać i wyrzucić na zewnątrz.
