Istnieje takie pojęcie: immisja jest to takie działanie właściciela nieruchomości na własnym gruncie, którego skutki odczuwalne są na gruncie sąsiedzkim. Immisje mogą mieć formę bezpośrednią (np. podrzucenie nieczystości) lub pośrednią: materialną (zapach, dźwięk) i niematerialną (wpływają na odczucia sąsiada, np. gromadzenie materiałów wybuchowych). Szczególna jest ta ostatnia, niematerialna - jest to immisja oddziałująca na sferę psychiki właściciela działki sąsiedniej. Jeżeli na przykład po sąsiedzku regularnie odbywają się pijackie imprezy, to sam ten fakt może źle nastrajać sąsiada, choćby nawet żaden z imprezowiczów nigdy nic złego nie zrobił. Sąsiad może dochodzić ochrony przed "niematerialnymi końskimi immisjami" w trybie artykułów 23 i 24 kodeksu cywilnego (ochrona dóbr osobistych) lub z art. 144 tegoż kodeksu, który głosi: "Właściciel nieruchomości powinien przy wykonywaniu swego prawa powstrzymywać się od działań, które by zakłócały korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno - gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych." Jeśli więc nasze konie są przyczyną immisji materialnej, trzeba to wziąć "na klatę", pomyśleć, co tu zrobić, żeby nie uprzykrzały i po prostu dogadać się grzecznie z sąsiadami. Na ogół się da. Czasem wystarczy zadbać o porządek w swoim obejściu, ogrodzić porządnie wybieg, zmienić miejsce składowania obornika, albo po prostu wziąć dzieciaki sąsiadów na konia na małą oprowadzankę. Wprawdzie słowa jednej z przedwojennych żurawiejek mówią: "Kto w gorzale nie gustuje, komu końskie śmierdzi gówno, ten..." (z uwagi na wielce niecenzuralny ciąg dalszy resztę tekstu uprzejmie proszę wygooglać sobie samodzielnie), ale jednak trzeba mieć cudze odczucia na uwadze. Jeżeli natomiast obok waszej stajenki wybudował się ktoś nowy, kto zażądał likwidacji stajni, "bo się koni boi", albo "bo tak i już !" - nie miejcie skrupułów, by użyć wszelkich możliwych sposobów na obronę przed takimi osobami.
Sytuacja nr 1:
W marcu 2013 r. pewna pani złożyła do Burmistrza wniosek o wszczęcie i prowadzenie postępowania administracyjnego w zakresie ustalenia samowolnej zmiany przez jej sąsiada zagospodarowania terenu oraz o nakazanie mu przywrócenia poprzedniego stanu zagospodarowania terenu poprzez likwidację wybiegu dla zwierząt i odtworzenie drogi wewnętrznej oraz terenu zielonego. W uzasadnieniu podała, że graniczy z nieruchomością sąsiada, ma m.in. budynek mieszkalny oddzielony od granic nieruchomości sąsiedniej niewielkim ogródkiem. Nieruchomość sąsiada strony graniczącej z jej nieruchomością pierwotnie użytkowana była przez właściciela jako nieutwardzona droga wewnętrzna, a w części niewykorzystana i stanowiąca teren zielony. W 2014 roku sąsiad rozpoczął "bez niezbędnych zgód" samowolną zmianę zagospodarowania terenu poprzez utworzenie wybiegu dla zwierząt, w związku z tym ów wybieg został częściowo w sposób trwały utwardzony i ogrodzony oraz posadowiona została na nim infrastruktura gospodarcza (duża wiata). Zdaniem skarżącej sąsiad przeprowadził inwestycję bez wymaganych pozwoleń administracyjnych. Z uwagi na zakres inwestycji, a w szczególności na zwiększoną liczbę zwierząt mających znajdować się na wybiegu, Powiatowy Inspektor Sanitarny miał wyrazić opinię o konieczności przeprowadzenia oceny oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na środowisko. W 2015 r. sąsiad miał ponoć wycofać jednak wniosek o wydanie takiej decyzji, ale nadal użytkował swoją działkę jako wybieg. Skarżąca podała też, że "samowolna" zmiana sposobu zagospodarowania terenu nie tylko wpływa bezpośrednio na komfort życia jej i jej rodziny, ale też zagraża bezpieczeństwu sanitarno-epidemiologicznemu jak i zdrowiu domowników. W odległości 24 m od granicy znajduje się bowiem studnia, z której "istnieje możliwość" czerpania przez panią wody, a zgodnie z przepisami z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych odległość od studni do wybiegu dla zwierząt powinna być nie mniejsza niż 70 m. Nadto od strony wybiegu w domu skarżącej znajdują się pomieszczenia sypialni oraz jadalni, z których okna wychodzą na wybieg - i to jest kolejna niedogodność, która pojawiła się w życiu owej pani. Jednym słowem: w jej ocenie sąsiad dokonał istotnej zmiany sposobu zagospodarowania terenu z drogi wewnętrznej i terenu zielonego na wybieg dla zwierząt, na co powinien był wcześniej uzyskać stosowną zgodę administracyjną, zwłaszcza, że dotyczyło to także wykonania określonych robót budowlanych, a ponadto inwestycja oddziałuje na środowisko. W dalszym toku postępowania w jednym z pism skarżąca podała jednak, że jej intencją nie jest, bynajmniej, ustalenie niezgodnego z prawem prowadzenia robót budowlanych, lecz ustalenie niezgodnej z prawem samowolnej zmiany zagospodarowania terenu (co w tym przypadku wydaje jej się, że miało miejsce), dla której to nie jest potrzebne pozwolenia na budowę i nakazanie przywrócenia terenu do stanu poprzedniego.
Przeprowadzone zostały formalnie oględziny, z których wynikało, że faktycznie wybieg istnieje i że jest trwale umocowany z posadowieniem. Stwierdzono też, że został utwardzony teren od wjazdu z drogi gminnej do końca posesji sąsiada, wzdłuż granicy obu działek, co zostało zgłoszone powiatowemu nadzorowi budowlanemu. Ustalono, że w rejestrze gruntów działka jest oznaczona jako grunty orne, użytki rolne zabudowane, pastwiska trwałe; nie ma przy tym dla tej działki aktualnego planu zagospodarowania przestrzennego, a w poprzednim (już nieaktualnym) planie działka sąsiada była przeznaczona w części pod rejon zabudowy zagrodowej z dopuszczeniem tworzenia nowych zagród i zabudowy jednorodzinnej, a w części przeznaczona była pod teren upraw ogrodniczych i sadowniczych z dopuszczeniem zabudowy. Utwardzenie powierzchni gruntu zostało dokonane na podstawie zgłoszenia do Starostwa Powiatowego, wygrodzenie wybiegu także zostało zgłoszone i przyjęte bez sprzeciwu. Wygrodzony wybieg jest oddalony 6 m od ogrodzenia rozgraniczającego działki. Na szerokości 6 m wzdłuż ogrodzenia wybiegu istnieje utwardzony pas komunikacji wewnętrznej. Wygrodzenie wybiegu przez posadowienie elementów z rur stalowych natomiast nie wymagało zgłoszenia, gdyż nie jest usytuowane od strony drogi, ulicy, placu lub innego miejsca publicznego, a jego wysokość nie przekracza 2,20 m. PINB podał, że ocena zagrożenia środowiska nie leży w kompetencji nadzoru budowlanego i że nie widzi naruszeń, które wymagałyby jego ingerencji. Powiatowy Inspektor Sanitarny z kolei podał, że wyraził opinię, iż przeprowadzenie oceny oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na środowisko jest wymagane i w związku z powyższym określił zakres tego raportu - ale nie był zobowiązany do wykonania takiej oceny. Burmistrz zaś w pierwszej instancji umorzył postępowanie w sprawie zmiany zagospodarowania terenu, gdyż działka była i jest związana tylko i wyłącznie z produkcją rolniczą a utwardzenie terenu oraz pobudowanie wybiegu służą tylko i wyłącznie polepszeniu funkcjonowania gospodarstwa rolnego. Słowem: wszystko było zgodnie z prawem, więc sąd oddalił pozew sąsiadki.
Skarżąca odwołała się od wyroku. W uzasadnieniu podała m.in., że część działki, na której inwestor wybudował utwardzony wybieg dla zwierząt nigdy wcześniej nie była wykorzystywana dla celów chowu zwierząt, w szczególności w większej ich liczbie. Ponownie wskazała, że tego typu wybieg wiąże się ze zwiększeniem uciążliwości dla sąsiadów inwestora przez wzmożone (zwłaszcza latem) immisje. Jej zdaniem skarżącej nie można zgodzić się z decyzją Burmistrza, że przeprowadzona inwestycja nie stanowi zmiany sposobu zagospodarowania i użytkowania terenu. Skarżąca zarzuciła, że organy nie rozpatrzyły i nie zweryfikowały wprowadzonych zmian na działce polegających na znacznym wzroście ilości zwierząt w gospodarstwie, co winno skutkować wprowadzeniem procedur związanych z ustaleniem faktycznej liczby zwierząt i wskazaniem, czy dana inwestycja jest przedsięwzięciem negatywnie oddziaływującym w sposób znaczący na środowisko, czy też mogącym wpływać negatywnie na środowisko w oparciu o Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z 2010 r. poz. 1397). Zdaniem Skarżącej z uwagi na wzrost liczby zwierząt konieczne jest rozpatrywanie każdej (!) inwestycji z uwzględnieniem procedur niezbędnych przy realizacji przedsięwzięć szkodliwych dla środowiska, które powinno kończyć się uzyskaniem stosownych decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych przedsięwzięcia i decyzji ustalającej warunki zabudowy. Pani zarzuciła, że podczas przeprowadzonej wizji lokalnej nie ustalono zmian w ilości zwierząt przebywających na terenie gospodarstwa sąsiada, jak też nie próbowano ustalić przyczyn tego, dlaczego poprzednie wnioski właściciela działki o wydanie decyzji środowiskowych nie są kontynuowane oraz jakie zmiany nastąpiły na przedmiotowej działce w wyniku realizacji kolejnych zamierzeń inwestycyjnych (które wg niej służą nie tylko polepszeniu funkcjonowania gospodarstwa rolnego, ale też zwiększeniu liczby zwierząt w prowadzonej hodowli). Wizją lokalną nie została również objęta odległość jej budynku mieszkaniowego od obszarów, gdzie prowadzona jest hodowla zwierząt. Nie ustalono, jak nowo wybudowany wybieg wpłynął na gospodarstwo, tzn. na wzrost ilości zwierząt przebywających na terenie działki sąsiada, a tym samym jak zmieniła się uciążliwość prowadzonej tam działalności rolniczej na otoczenie, w tym na jej działkę. Jednakże i ta skarga została oddalona, gdyż z treści obowiązujących wówczas przepisów (art. 59 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 199 z późn. zm.) wynika, iż choć przeprowadzenie wszelkich działań mieszczących się w kategorii robót budowlanych wymaga zasadniczo ustalenia warunków zagospodarowania terenu w drodze administracyjnej, to wyjątkiem są te roboty budowlane, które nie spowodują zmiany sposobu zagospodarowania bądź użytkowania obiektu budowlanego, jak też nie wymagają uzyskania pozwolenia na budowę (a ani budowa wiaty, ani wygrodzenie wybiegu nie są takowymi robotami). W uzasadnieniu podano, że przez zmianę sposobu zagospodarowania terenu należy rozumieć przekształcenie terenu w sposobie zagospodarowania bądź istniejącego już obiektu w sposobie użytkowania, prowadzące do istotnej zmiany dotychczasowego przeznaczenia. W danej sytuacji nie doszło jednak do zmiany zagospodarowania terenu, gdyż zawsze był to grunt z przeznaczeniem na "grunty orne, użytki rolne zabudowane, pastwiska trwałe". Działania wykonane przez właściciela nie zakłóciły normalnego przeznaczenia terenu i mogą służyć korzystaniu z niego zgodnie z przeznaczeniem.
Tu nastąpiło kolejne odwołanie się Skarżącej - o dziwo zostało ono uwzględnione, skarga uznana za zasadną, a sprawa przekazana do ponownego rozpoznania. Dlaczego ? Otóż sąd wyższej instancji zauważył bowiem (skądinąd słusznie), że w tej sprawie zasadnicze znaczenie miało rozstrzygnięcie kwestii tego, czy przekształcenie dotychczasowego nieutwardzonego terenu w jego utwardzenie, wygrodzenie i stworzenie wybiegu dla zwierząt stanowi "zmianę zagospodarowania terenu" w myśl art. 59 ust. 2 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (u.p.z.p.). W opisywanej sprawie w końcu Sąd uznał, że bez dokładnego wyliczenia ile jakich zwierząt przebywa w gospodarstwie nie można określić, czy jest to zmiana zagospodarowania terenu, a materiał dotąd zgromadzony w sprawie nie jest wystarczający do dokonania kategorycznych ustaleń. We wcześniejszych orzeczeniach i decyzjach błędnie poprzestano na ustaleniu, że skoro na danym terenie prowadzona jest działalność rolnicza, to utwardzenie terenu w celu urządzenia wybiegu dla zwierząt nie stanowi zmiany sposobu zagospodarowania tego terenu. I jakkolwiek stanowisko takie w realiach wiejskich jest co do zasady prawidłowe, to jednak w realiach tej konkretnej sprawy trzeba to ustalić przed wydaniem ostatecznego orzeczenia - bowiem liczba zwierząt wzrosła z kilkudziesięciu do kilkuset, co ma istotne znaczenie.
Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 51 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, do przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko zalicza się chów lub hodowlę zwierząt w liczbie nie mniejszej niż 210 dużych jednostek przeliczeniowych inwentarza (DJP - przy czym za liczbę DJP przyjmuje się maksymalną możliwą obsadę inwentarza). Pod ten przepis podpadaną m.in. konie oraz bydło.
[Na marginesie: gdyby ktoś twierdził, że zgodnie z § 3 ust. 1 pkt 102 i 103 tegoż rozporządzenia do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko zalicza także się chów lub hodowlę zwierząt w liczbie:
* nie mniejszej niż 60 dużych jednostek przeliczeniowych inwentarza (DJP)
* nie mniejszej niż 40 dużych jednostek przeliczeniowych inwentarza (DJP), jeżeli działalność ta prowadzona będzie:
a) w odległości mniejszej niż 100 m od następujących terenów w rozumieniu przepisów rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków, nie uwzględniając nieruchomości gospodarstwa, na którego terenie chów lub hodowla będą prowadzone:
- mieszkaniowych,
- innych zabudowanych z wyłączeniem cmentarzy i grzebowisk dla zwierząt,
- zurbanizowanych niezabudowanych,
- rekreacyjno-wypoczynkowych z wyłączeniem kurhanów, pomników przyrody oraz terenów zieleni nieurządzonej niezaliczonej do lasów oraz gruntów zadrzewionych i zakrzewionych;
b)na obszarach objętych formami ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1-5, 8 i 9 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, lub w otulinach form ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 tej ustawy;
to trzbea pamiętać, że te zapisy odnoszą sie tylko do zwierząt "innych niż wymienione w § 2 ust. 1 pkt 51", czyli m.in. nie do koni. Sam punkt 51 wprawdzie nie podaje jednoznacznie listy gatunków, ale odwołuje się wprost do tabeli gatunków, dla której ustalono przeliczniki DJP, zatem przez "inne" należy rozumieć gatunki nieobecne w tej tabeli].
Współczynniki przeliczeniowe sztuk zwierząt na DJP są określone w załączniku do rozporządzenia:
Ogiery - 1,2
Klacze, wałachy - 1,2
źrebaki powyżej 2 lat - 1
źrebaki powyżej 1 roku - 0,8
źrebaki od 1/2 do 1 roku - 0,5
źrebięta do 1/2 roku - 0,3
Buhaje - 1,4
Krowy - 1
Jałówki cielne - 1
Jałówki powyżej 1 roku - 0,8
Jałówki od 1/2 do 1 roku - 0,3
Cielęta do 1/2 roku - 0,15
Powyższe wskazuje, że takie przekształcenie lub zmiana sposobu wykorzystania terenu, która znacząco oddziałuje na środowisko zaliczana jest do kategorii zmian bądź zaniechania na danym terenie działalności zmieniającej warunki bezpieczeństwa pracy, zdrowotne, higieniczno-sanitarne, ochrony środowiska (art. 71 ust. 1 pkt 2 prawo budowlane) a tym samym jest zmianą zagospodarowania terenu, która nie wymaga pozwolenia na budowę (art. 59 ust. 2 u.p.z.p.) tylko wówczas, gdy jest mowa np. o stajni na conajmniej 210 końskich DJP (czyli 175 dorosłych koni). Poniżej tego limitu - nie jest (w opisywanym wyżej przypadku właściciel prowadził hodowlę bydła, a "załogę" wybiegu stanowiło aż 300 zwierząt, lecz były to głównie cielęta-roczniaki o współczynniku DJP zaledwie 0,3 - zatem było to dopuszczalne).
W tym miejscu warto jewszcze podkreślić, że zmiana sposobu zagospodarowania terenu z art. 71 ust. 1 pkt 2 prawa budowlanego nie musi faktycznie powodować uciążliwości dla otoczenia, by za taką być uznana. Wystarczy, że wymaga spełnienia dodatkowych warunków chociażby takich jak warunki higieniczno-sanitarne czy zdrowotne. Zmiana sposobu zagospodarowania terenu jest podjęcie na nim takiej działalności, do której mają zastosowania inne normy z zakresu bezpieczeństwa pożarowego, powodziowego, pracy, zdrowotne, higieniczno-sanitarne, ochrony środowiska bądź dotyczące wielkości lub układu obciążeń aniżeli normy, które miały zastosowanie względem dotychczasowego sposobu zagospodarowania. Tak NSA w wyroku z dnia 5 listopada 2015 r., II OSK 530/14, który dokonał wykładni art. 71 ust. 1 pkt 2 prawa budowlanego).
Sytuacja nr 2:
W 2013 roku poinformowany przez "sygnalistów" Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w mieście P. w dniu 21 listopada 2013 r. ustalił, że na terenie pewnej posesji istnieje "nielegalna" stajnia i wybieg dla koni. Posesję stanowiły dwie działki, stajnia powstała na jednej, a wybieg - na drugiej. PNB wszczął więc postępowanie w przedmiocie budowy stajni i urządzenia wybiegu dla koni na tym terenie. Jak się jednak w toku sprawy nie pierwszy raz okazało, wykonanie wybiegu dla koni nie stanowi robót budowlanych w rozumieniu art. 3 pkt 7 w zw. z art. 3 pkt 1 Prawa budowlanego. Sporny wybieg stanowił bowiem tylko wygrodzenie części powierzchni działki inwestora w celu bezpiecznego utrzymania koni. Na wykonanie takiego wybiegu nie było (i nie jest) wymagane uzyskanie pozwolenia na budowę ani dokonanie zgłoszenia. Dodatkowo oddalone zostały zarzuty PNB związane z rzekomymi niedogodnościami wynikające z utrzymania koni (hałas, zapach, oszpecenie otoczenia), gdyż w opinii sądu pozostają one poza kompetencjami organów nadzoru budowlanego - trzymanie koni i innych zwierząt na działce jest, owszem, regulowane, ale regulaminem sporządzonym przez radę gminy zgodnie z ustawą o utrzymaniu porządku i czystości w gminach.
Sprawa została umorzona, lecz "sygnaliści" nie dawali za wygraną: złożyli skargę na powyższą decyzję, w której podniosły argument, że stajnia i wybieg zostały zbudowane na działkach położonych zgodnie z treścią miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy w strefie zabudowy mieszkaniowej ekstensywnej, w tym na jednej z nich określonej w ewidencji gruntów jako tereny mieszkaniowe. Tym samym na tym terenie nie powinno być możliwości stawiania obiektów typu stajnia, czy towarzyszący jej wybieg dla koni. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał jednak, że skarga jest bezzasadna. W toku przeprowadzonych oględzin stwierdzono, że działka z wybiegiem jest niezabudowana, a jej wewnętrzny fragment wydzielono drewnianym ogrodzeniem. Potwierdzone zostało, że wygrodzenie części działki nie może być uznane za urządzenie budowlane w rozumieniu ustawy Prawo budowlane, gdyż urządzenia budowlane to "urządzenia techniczne związane z obiektem budowlanym, zapewniające możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, jak przyłącza i urządzenia instalacyjne, a także przejazdy, ogrodzenia, place postojowe i place pod śmietniki". Są to więc urządzenia, których istotną cechę stanowi związanie z obiektem budowlanym. W tym kontekście wykonane na działce wewnętrzne płotki otaczające wybieg nie mogą być uznane za urządzenie budowlane nawet w sytuacji, gdy na sąsiedniej działce znajduje się budynek, w którym urządzono dwa boksy dla koni. Niestety gorzej miała się sprawa ze stajnią - została postawiona jako budynek gospodarczy, a stała się inwentarskim. Zostało więc wszczęte postępowanie dotyczące zmiany sposobu użytkowania budynku, ale nie samowoli budowlanej. Wprawdzie początkowo nakazano inwestorom rozbiórkę tego budynku, lecz decyzja ta została szybko uchylona, gdyż była absurdalna (zamiast wyburzania wystarczyłoby budunkowi przywrócić cechy gospodarczego, czyli wyprowadzić z niego konie), a sprawa skierowana skierowana do ponownego rozpatrzenia (rezultatów niestety nie znam...)
Historia - a jakże ! - miała ciąg dalszy. "Sygnaliści" wnieśli skargę kasacyjną od tego wyroku wskazując, że realizacja na jednej z działek stajni dla koni, a na obu działkach ogrodzenia i wybiegu dla koni świadczy o istnieniu obiektu budowlanego połączonego z urządzeniami budowlanymi, stanowiącymi funkcjonalną całość, wykorzystywaną dla celu hodowli koni. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 15 marca 2017 r. (II OSK 1789/15) jednak stwierdził, że skarga kasacyjna nie ma uzasadnionych podstaw. Sąd zauważył, że źródłem konfliktu między stronami w tej sprawie jest tak naprawdę działalność polegająca na hodowli koni, a nie samo ogrodzenie wybiegu dla koni. Samo ogrodzenie nie powoduje negatywnych skutków dla nieruchomości skarżącej. Zatem to w postępowaniu dotyczącym zmiany sposobu użytkowania budynku gospodarczego organy powinny rozstrzygnąć czy przedmiotowy budynek gospodarczy/inwentarski jest użytkowany zgodne z prawem i czy może tam być prowadzona hodowla koni, która to działalność mogłaby stwarzać uciążliwości dla właścicieli nieruchomości sąsiednich; natomiast wybieg ma prawo być - i już. Przedmiotowy nieutwardzony wybieg dla koni nie jest obiektem budowlanym w rozumieniu art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2013 r. poz. 1409 z późn. zm.) i nie wymaga ani uzyskania pozwolenia na budowę, ani dokonania zgłoszenia. Potwierdził również interpretację Sądu I instancji, że ogrodzenie wybiegu nie może być uznane za urządzenie budowlane w rozumieniu art. 3 pkt 9 Prawa budowlanego, nawet w sytuacji, gdy na sąsiedniej działce znajduje się budynek gospodarczy, który stanowi stajnię dla koni. Wybieg to nie jest bowiem urządzenie techniczne funkcjonalnie związane z obiektem budowlanym (budynkiem wykorzystywanym na stajnię), zapewniające możliwość użytkowania tego obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem. Wybieg może funkcjonowac niezależnie od stajni. To ogrodzenie nie jest niezbędne do użytkowania budynku gospodarczego, zwłaszcza w sytuacji, gdy póki co nie jest wcale przesądzone czy sposób użytkowania tego budynku jest zgodny z prawem. Ponadto obowiązkowi dokonania zgłoszenia podlega budowa ogrodzeń od strony dróg, ulic, placów, torów kolejowych i innych miejsc publicznych oraz ogrodzeń o wysokości powyżej 2,20 m (art. 30 ust. 1 pkt 3 Prawa budowlanego), a sporne ogrodzenie nie zalicza się do tej kategorii, więc może sobie stać.
Sytuacja nr 3:
Zauważmy, że do tej pory poza wspomnianymi kilka akapitów wyżek 100-ma metrami nie było mowy o konieczności zachowania odległości wybiegów od innych budynków, czy od granic działki. Na szczęście nie ma takich regulacji w odniesieniu do wybiegów - jest jeszcze tylko jedna, ale ważna odległość, o której trzeba wiedzieć: odległość od "studni dostarczającej wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi, niewymagającej, zgodnie z przepisami dotyczącymi ochrony ujęć i źródeł wodnych, ustanowienia strefy ochronnej". Odległość studni powinna wynosić - licząc od osi studni - co najmniej "70 metrów do nieutwardzonych wybiegów dla zwierząt hodowlanych, najbliższego przewodu rozsączającego kanalizacji lokalnej bez urządzeń biologicznego oczyszczania ścieków oraz do granicy pola filtracyjnego". Na tym tle doszło kilka lat temu do kuriozalnej sprawy: pewnej rodzinie mającej stajnię i konie, która na potrzeby własne oraz pojenia swoich zwierząt zleciła wywiercenie studni, złośliwa sąsiadka, dążąca do usunięcia koni ze swego otoczenia, "podłożyła świnię". Doniosła o nie zachowaniu owej odległości wybiegu od wierconej studni do Powiatowego Nadzoru Budowlanego. Zapewne wiedziała, że nie ma szans na to, by na drodze prawnej zmusić ową rodzinę do usunięcia stajni i wybiegu, uderzyła więc z innej strony. PNB, jak to typowe w nosie wszystko mające urzędasy, bez zastanowienia nakazał likwidację studni i to nie biorąc pod uwagę tego, że dla właścicieli teoretycznie oznaczałoby to konieczność wykonania przyłącza wodociągowego do najbliższego ujęcia, leżącego w odległości... aż 2,5 kilometra od gospodarstwa ! Było to oczywiście nierealne z powodów finansowych, więc likwidacja studni w istocie oznaczała niemożność trzymania tam koni - a o to chodziło wrednej sąsiadce. Swoistej pikanterii dodawał temu wszystkiemu fakt, że owa sąsiadka sama miała u siebie własną studnię, położoną jeszcze bliżej tego wybiegu - ale jakoś jej to nie przeszkadzało i własnej nie miała zamiaru likwidować.
Na szczęście po długich bojach Wojewódzki Sąd Administracyjny uchylił decyzję PNB. Sąd wprawdzie przyznał, że wspomniana odległość (wynosząca "zaledwie" ok. 43 m) nie jest zachowana, jednakże zauważył także, że instytucja skarżąca (PINB) nie wskazała, na jakim dowodzie oparła swe stwierdzenie, że - uwaga ! - konie przebywające na posesji, na której jest sporna studnia, są zwierzętami hodowlanymi, o których to zaś stanowi wspomniany przepis ! Zgodnie z definicją zawartą w art.2 ustawy z dnia 29 czerwca 2007 r. o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich (Dz. U. Nr 133, poz. 921 ze zm.), koń to zwierzę gospodarskie, natomiast za zwierzę hodowlane należy uznać tylko takie zwierzę gospodarskie, które spełnia jeden z następujących warunków:
a) zostało wpisane, zarejestrowane lub kwalifikuje się do wpisu lub rejestracji w księdze hodowlanej lub rejestrze,
b) jego rodzice i dziadkowie zostali wpisani do księgi hodowlanej lub zarejestrowani w tej księdze lub rejestrze tej samej rasy lub ras, lub linii hodowlanej,
c) jego wykorzystanie jest przewidziane w programie hodowlanym prowadzonym dla danej księgi hodowlanej lub rejestru.
We wspomnianej sprawie konie nie figurowały w księgach, więc nie były "hodowlane", zatem przepis o odległości studni nie miał zastosowania ! Przy okazji: nie miałby go zresztą też wtedy, gdyby studnia służyła wyłącznie do pojenia zwierząt, bo mowa w nim jedynie o "studni dostarczającej wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi", a nie przez zwierzeta. Pani Sąsiadka dostała więc prztyczka w nos od sądu, który w sprawie wybiegu sam zrobił wybieg - tyle, że prawny. I bardzo dobrze !
Tytułem podsumowania: te 3 spory sądowe pokazują zawiłości pozornie prostych przepisów ogólnokrajowych. Oby nikt z was nie znalazł się nigdy w takiej sytuacji, w jakiej byli opisywani wyżej właściciele zwierząt. A jeśli już się ktoś znajdzie, może cytowane tu wyroki i przepisy pomogą mu - bo jak mówiła babcia Kargulowa: "Sąd sądem, a sprawiedliwość musi być - po naszej stronie !":
a) minimalna norma obszarowa działki, na której można utrzymywać zwierzęta gospodarskie to (...) dla bydła, koni, świń - 50 arów,
b) wybieg dla zwierząt musi być ogrodzony, a pozostała część działki wolna od przetrzymywania zwierząt musi wynosić 50 % całkowitej powierzchni działki,
c) minimalna odległość pomiędzy ogrodzeniem wybiegu, a najbliższym budynkiem mieszkalnym na sąsiednich działkach to 20 mb.
Jak widać da się mieć duże zwierzęta nawet w mieście - a przynajmniej w niektórych jego dzielnicach.
Zródła:
https://gov.legalis.pl/bhp-przy-obsludze-zwierzat-gospodarskich/
https://sip.lex.pl/orzeczenia-i-pisma-urzedowe/orzeczenia-sadow/ii-osk-1789-15-wyrok-naczelnego-sadu-administracyjnego-522379877
https://www.modr.mazowsze.pl/doradztwo-pdr/technologia-produkcji/produkcja-zwierzeca/791-budynki-dla-zwierzt-w-gospodarstwie-ekologicznym
https://sip.lex.pl/orzeczenia-i-pisma-urzedowe/orzeczenia-sadow/ii-sa-po-1084-15-wyrok-wojewodzkiego-sadu-522154250