Jak to raz na jakiś czas bywa, kończyły nam się powoli witaminy dla naszych koni. Ostatnio więc przy okazji zamawiania w firmie Pro-Linen paszy dla Rica i Ganiego nabyliśmy też właśnie witaminy - tym razem zamiast woreczka z proszkiem, dwa wielkie wiadra granulatu. To mnie skłoniło do przyjrzenia się bliżej rozmaitym produktom sprzedawanym pod "witaminowym" szyldem przez tą i inne firmy. Będzie to tekst "na sucho", bez znęcania się nad mocno przesadzonymi hasełkami reklamowymi, za to z krótką i treściwą analizą "procentu cukru w cukrze". Uwaga: przyglądać się będziemy tylko preparatom stricte witaminowym - nie paszom, lecz paszowym dodatkom sensu stricto.

Produkty sprzedawane w formie proszku to głównie związki wapnia: fosforan dwuwapniowy, węglan wapnia, węglan wapniowo-magnezowy, tlenek magnezu, chlorek sodu, do tego dotatek suszonych drożdży piwnych. Produkty sprzedawane w formie granulatu to z kolei zwykle rozdrobnione składniki naturalne: jęczmień, lucerna, len, otręby pszenne i ryżowe, także drożdże piwne, suszone owoce, chelaty glicynowe chelaty (miedziowy, cynkowy, manganowy, żelazowy, kobaltowy). Do tego dla smaku melasa i sól.

Tu konieczne jest wyjaśnienie: tajemniczo brzmiące słowo "chelaty" (zapewne robiące spore wrażenie marketingowe na nie do końca świadomym kliencie) to po prostu chemiczne związki kompleksowe, w których pewne atomy lub cząsteczki wpływają na właściwości chemiczne substancji i sposób reagowania. Związki chelatowe stosowane są szeroko m.in. w rolnictwie (nawożenie). A przykładami chelatów są: chlorofil (chelat magnezu), czy posiadana przez każdego z nas we krwi hemoglobina (chelat żelaza). Nic więc w tym nowatorskiego, chelatacja w przemyśle i medycynie była stosowana w praktyce już sto lat temu.

Wracając do meritum: zestawmy kilka preparatów witaminowych, uwzględniając nie tylko zawartą w nich chemię, ale także dawkowanie i oczywiście cenę. Tym razem jednak podejdźmy do sprawy nieco inaczej: najbardziej chyba znanym i popularnym preparatem witaminowym dla koni jest rodzimy Hippovit. Przyjmiemy jego skład za podstawę (100%) i policzymy, ile razy mniej lub więcej poszczególnych substancji składowych jest w produktach innych firm. Uwagi:

1) Podstawą były informacje z opisów preparatów, zamieszczanych na stronach sklepów jeździeckich i producentów oraz na Alle(dro)go. Starałem się przenieśc do tabeli jak najrzetelniej, jeśli jednak ktoś dostrzeże jakiś błąd, proszę o informację.
2) Informacje związane z ceną i dawkowaniem pochodzą z Allegro i są wartościami uśrednionymi. Dawkowanie przyjęto dla typowego konia dużego pracującego w zaawansowanej rekreacji/lekkim sporcie.
3) Nie ujęto preparatów z opisami przetłumaczonymi "od siekiery" za pomocą Google Translatora. Jeśli szanownego producenta/dpostawcę nie stać na zweryfikowanie maszynowego tłumaczenia i zweryfikowania bezsensownej, błędnie nadanej terminologii, to znaczy, że nie szanuje klienta, a dbałośc o zdrowie koni, na którą się powołuje, to g...ucio prawda.
4) W zestawieniu nie ujęto witamin "uniwersalnych - dla krów, koni, królików" bo jakoś tak mi się obiło o uszy, że chyba jednak istnieją pewne drobne różnice między tymi gatunkami... W każdym razie nie widziałem nigdym żeby ktoś dosiadał królika. Nie ujęto więc np. Dolfos Calvet.
5) Brak produktów, dla których nie podano pełnego składu podstawowego, a jedynie 2-3 substancje lub w ogóle nie podano żadnych informacji (Kerbl) - jest to nie fair w stosunku do nabywcy i trąci "marketingową ściemą".
6) Brak także preparatów ukierunkowanych na 1-2 substancje (np. Makana Vit E Pro), bo zestawianie ich z multiwitaminami po prostu nie miałoby sensu.
7) Wreszcie: nie ujęto "smaczków", "musli" i innych tego typu dodatków, które są tylko dodatkami smakowymi, choć owszem, zawierają rozmaite pożyteczne związki - tyle tylko, że "z definicji" w niższych ilościach (np. niektóre produkty Eggerssmanna, które często są traktowane jako "czyste" witaminy).

8) Pominięto pewne specyficzne dla pojedynczych produktór składniki, takie jak np. lizyna, metionina, treonina, tryptofan, czy walina.



Ponieważ pokazanie zestawienia w formie tabeli bezpośrednio na stronie www (w kodzie HTML) raczej mija się z celem (ta tabela ma spore rozmiary, przekraczające rozmiary przeciętnego monitora, o smartfonach nie wspominając), zatem udostępniamy ją wszystkim zainteresowanym jako plik XLS, który można też zobaczyć jako plik PDF. Najważniejsze, co z tego zestawienia wynika, to to, że w zalecanej dziennej dawce najwięcej poszczególnych składników mają:

Substancja	Najlepsze	Najgorsze
Witamina A	Dromy MinVin Dolfos Horsemix Universal	Polfamix Hippovit Extra
Witamina D3	Dromy MinVin Dolfos Horsemix Universal	Eggersmann Horse Vital Plus
Witamina E	Mebio VitalMIN Dolfos Horsemix Universal	Mikita EqVital
Witamina K3	Dolfos Horsemix Universal	Mikita EqVital
Witamina B1	Polfamix Hippovit Extra Dolfos Horsemix Universal Mebio VitalMIN	Mikita EqVital Panto Pferdemineral
Witamina B2	Polfamix Hippovit Extra	Hoveler Reformin Plus Panto Pferdemineral
Witamina B6	Dolfos Horsemix Universal Mebio VitalMIN Pro-Linen Horsvit Complex	Panto Pferdemineral Hoveler Reformin Plus
Witamina B12	Polfamix Hippovit Extra	Mikita EqVital
Witamina C	Polfamix Hippovit Extra	Panto Pferdemineral Eggersmann Horse Vital Plus
Cholina	Dolfos Horsemix Universal Mebio VitalMIN	Polfamix Hippovit Extra
Biotyna	Dromy MinVin	Polfamix Hippovit Extra
Niacyna	Polfamix Hippovit Extra	Hoveler Reformin Plus Eggersmann Horse Vital Plus
Kwas pantotenowy	Polfamix Hippovit Extra	Panto Pferdemineral
Kwas foliowy	Dolfos Horsemix Universal Polfamix Hippovit Extra	Hoveler Reformin Plus Panto Pferdemineral Dromy MinVin Dolfos Horsemix Universal
Kwas nikotynowy	Polfamix Hippovit Extra	Panto Pferdemineral
Żelazo	Pro-Linen Horsvit Complex Mebio VitalMIN Dolfos Horsemix Universal	Mikita EqVital
Jod	Dromy MinVin, Mebio VitalMIN Pro-Linen Horsvit Complex	Polfamix Hippovit Extra
Miedż (siarczan)	Dolfos Horsemix Universal Pro-Linen Horsvit Complex Mebio VitalMIN	Polfamix Hippovit Extra Mikita EqVital
Mangan	Dolfos Horsemix Universal	Mikita EqVital
Cynk (tlenek)	Dolfos Horsemix Universal Mebio VitalMIN	Panto Pferdemineral
Selen	Hoveler Reformin Plus	Mikita EqVital
Kobalt	Pro-Linen Horsvit Complex Mebio VitalMIN	Mikita EqVital

Wnioski:
1) Nie ma jednego wiodącego lidera witaminowego. Każdy z ww. preparatórw ma swoje dobre i słabe strony.
2) Jeżeli koń cierpi na laboratoryjnie potwierdzony niedobór określonej substancji, należy oczywiście podawać preparat zawierający go najwięcej; natomiast jako witaminowy "wsad" profilaktyczny do codziennej dawki paszy treściwej warto stosować preparaty, które najczęściej pojawiają się w kolumnie "Najlepsze", zwłaszcza w górnej, typowo witaminowej części.
3) Do takiego użytku ogólnego najlepsze wydają się: Dolfos Horsemix Universal, Mebio VitalMIN i Polfamix Hippovit Extra (no i okazało się, że stary, dobry Hippovit to wcale nie taki najgorszy preparat !) Jeżeli weźmiemy pod uwagę jakość (średni współczynnik zawartości wszystkich substancji), "the winner is" Pro-Linen Horsvit Complex i Mebio VitalMIN niezły jest też Dolfos Horsemix Universal. Jeśli natomiast weźmiemy pod uwagę stosunek jakości do ceny, wygrywa wyraźnie Dolfos Horsemix Universal przed Pro-Linen Horsvit Complex, Hippovit spada do klasy "średniaków", a Mebio VitalMIN - na koniec stawki.
4) Użytkowanie preparatów Mikita EqVital, Panto Pferdemineral, Mikita EqVital i - tu zaskoczenie - także Eggersmann Horse Vital Plus generalnie mija się z celem pod każdym względem.
5) Kupiony przez nas Pro-Linen Horsvit Complex to dobry preparat, aczkolwiek Dolfos Horsemix Universal byłby jeszcze lepszy.

Morał:
"Nie wszystko złoto, co się świeci". Mikita Eqvital, Eggersmann Horse Vital Plus, czy Dromy MinVin zachwycają wysoką zawartością w kilogramie witaminy A, Mikita Eqvital i Dromy MinVin - D3 i C. Cóż z tego, skoro w przeliczeniu na dawkę dzienną tracą swój urok, a jeszcze jak się weźmie pod uwagę cenę, to nie wiadomo, za co się płaci kupując Dromy MinVin, czy Mebio VitalMIN...

---